Curacao Pictures - Nieuwpoort - bezoek met de speurneuzen

Nieuwpoort 20170316 017 web Via Carel de Haseth, een van de speurneuzen, ontving de Werkgroep Archeologie de uitnodiging van Brigitte Wawoe om haar beeldenstudio op Nieuwpoort te komen bekijken en daarna rond te speuren in Nieuwpoort. Brigitte Wawoe woonde op Curaçao van 1967 tot 1978 en woont momenteel in Nederland. Ze bezoekt elk jaar Curaçao voor een aantal maanden en werkt dan in haar atelier in en bij een van de voormalige werkplaatsen in Nieuwpoort. Daar creëert ze beelden uit rotsblokken afkomstig uit de Tafelberg. Ook maakt ze beelden van in de werkplaats aanwezige materialen.
Ze heeft een aantal exposities gehad bij Bloemhof, waaronder in 2006 een groepstentoonstelling van "De vrouwen van de Berg", waar zij deel van uitmaakt.

Op donderdag 16 maart troffen de speurneuzen Brigitte rond half acht bij de ingang van het terrein van de mijnmaatschappij. In een aantal auto's met die van Brigitte voorop gingen we richting Nieuwpoort, waarbij we een stop maakten bij het gebouw, dat op de Werbata-kaart is aangeduid als station, maar waarvan een behoorlijk aantal mensen zegt dat het een kerk is geweest.

Het gebouw werd daarom aan een uitgebreide inspectie onderworpen. Kareljan viel het bijvoorbeeld op dat er een hijsbalk aan een van de twee kopse kanten is geplaatst net boven een van de ramen op de bovenverdieping. Dat suggereert dat er materialen naar boven werden gehesen. Wat ook opvalt is dat het gedeelte net onder het verhoogde dak aan diezelfde kopse kant nieuw is, het bestaat immers uit blokken van de blokkenfabriek. Blijkbaar een later herstel, want aan de andere kant zit nog het originele raamwerk met ventilatie-shutters.
Het hele gebouw ziet er niet uit alsof het is ontworpen als een kerk. Het heeft een heel zakelijke uitstraling zonder iets dat aan een kerk herinnert.
Binnen is één grote ruimte; er is geen aanwijzing, dat die in het verleden onderverdeeld is geweest; wel is er in het verleden mogelijk een verdiepingsvloer geweest getuige enkele uit de muur stekende stenen draagarmen, waar nu nog alleen een balk op ligt. De ramen in de kopse kanten van het gebouw liggen net boven die balken en ook de hijsbalk suggereert dat via een katrol spullen naar een bovenverdieping werden gehesen.
Onze indruk is dat het gebouwd is aan de spoorlijn en gediend heeft als opslagruimte en mogelijk ook als werkplaats. Er is geen aanwijzing dat het bedoeld is geweest als kerk.

Nieuwpoort 20170316 023 web Ons volgeende "slachtoffer" voor een nauwkeurig onderzoek was de torenachtige structuur, die ik in mijn vorige artikel heb beschreven als kalkoven. Die ligt dichtbij het stationsgebouw. Aan de andere zijde van het stationsgebouw liggen twee waterbakken. De oven heeft een opening aan de zijkant, die ik in het vorige artikel een mogelijke stookplaats heb genoemd, waar de oven aangestoken kon worden. Eronder zit nog een opening, die mogelijk is gebruikt om het eindproduct uit de oven te kunnen halen. Deze openingen zijn in het verleden blijkbaar afgesloten geweest door een stevige metalen deur, getuige het stevige metalen frame met de scharnieren aan de linkerzijde en een sluithaak aan de rechterzijde. Een goed middel om de hitte binnen te houden tijdens het gebruik van de oven.
In de buurt van de oven vonden we een stuk kalksteen, dat duidelijk aan hoge hitte blootgesteld is geweest. Het oppervlak laat zien dat het gedeeltelijk gesmolten is geweest.
Fred opperde als mogelijkheid dat het een fosfaatoven is geweest. Niet zo onwaarschijnlijk gegeven de fosfaatontginning hier. Mogelijk dat het een (proef)oven is geweest naast het opslagmagazijn/werkplaats. Dat klinkt waarschijnlijker dan een kalkoven op deze plek. Kareljan opperde nog als mogelijkheid dat de oven is gebruikt om stoom te produceren. Mogelijk dat een blik in de oven duidelijkheid kan verschaffen, maar daarvoor zullen we een keer terug moeten komen met een ladder. De bovenkant van de oven lijkt open te zijn.
Na nog een laatste blik op de rondlopende ezels en de weelderige begroeiing aan de andere kant van de weg, vervolgden we onze tocht naar het atelier van Brigitte.

Daar aangekomen moesten we als eerste onder een afdakje schuilen voor een fikse regenbui. Stilzitten is geen optie voor de speurneuzen, dus de opvallende voegen, die we als een stijlelement beschouwen voor de Engelse gebouwen, werden aan een goed onderzoek onderworpen. Het lijkt immers een grote kunst om blokken zo mooi rechthoekig te hakken en dan zo perfect te voegen dat er gladde opstaande groeven ontstaan. We vonden een plek, waar de muur beschadigd was en daar bleek dat er helemaal geen echte voeg onder die mooie opstaande groef zit. Blijkbaar werden tussen houten latjes met cement dunne, enkele millimeters dikke, reepjes gemaakt. Die werden dan later als schijnvoegen op de muur aangebracht en vastgezet met specie. Weer een raadsel opgelost.
Na de regenbui bezochten we eerst de werkplaats, waar Brigitte in werkt. Het is een oude werkplaats, waarin nog veel industriële machines zijn terug te vinden. Dat alleen al is een lust voor het oog. Daarbinnen heeft Brigitte een aantal beelden staan in min of meer vergevorderde vorm. Ook werkt ze met aanwezige bouten, moeren en andere materialen om kunstwerken te maken.
Buiten heeft ze een uitgebreide beeldenstudio. Daarin staan op sokkels rotsblokken uit de tafelberg, die door haar worden omgevormd tot beelden.

Na een uitgebreid bezoek aan de studio gaat Brigitte met ons mee Nieuwpoort in. De eerste stop is het voormalige fort Collenburg. Daar geeft François haar uitleg over de restanten van het fort. Vervolgens lopen we, na een korte appelpauze in haar beeldenwerkplaats, Nieuwpoort in, waarbij we de waterbakken, de bakkerij, waarvan het voorhuis een omgebouwde waterbak blijkt te zijn, en het gebouw dat als landhuis op de Werbata-kaart is aangegeven, maar waarvan ik in het vorige artikel al heb aangegeven dat het waarschijnlijk is gebouwd als directiewoning, bezoeken. Deze keer gingen we ook naar binnen in het aangrenzende langwerpige gebouw, dat ook al is aangegeven op de Werbata-kaart. Uit de nog resterende inrichting blijkt dat dit in gebruik is geweest als laboratorium.
Inmiddels is het al over half twaalf en komt het einde van de speurtocht in zicht.

Fred, Hetty en ik besluiten nog op zoek te gaan naar iets dat Fred was opgevallen bij het bekijken van de Werbata-kaart. Op die kaart is namelijk het kerkhof, dat Anita en ik onder begeleiding van Michael en Rob in Februari hebben bezocht, niet aangegeven. Wel is er een kerkhof aangegeven op de Werbata-kaart ongeveer 50 meter ten Zuidwesten van het landhuis. Een ommuurd kerkhof volgens de kaart. Fred en ik vinden inderdaad een deel van de muur, maar kunnen in de dichte begroeiing geen aanwijzing voor graven vinden. Wel blijkt er een watergoot door het kerkhof te lopen. Die is waarschijnlijk aangesloten en gevoed geweest door de grote waterbak, die er ten Oosten van ligt. Waar die goot naartoe heeft geleid hebben we niet kunnen vaststellen. We hebben wel nog een deel van de goot gevonden dichtbij het verlaten benzinestation.

We verzamelen weer bij het atelier van Brigitte en zij rijdt voor naar de uitgang, waar een aantal van de auto's van de speurneuzen zijn geparkeerd. Daarmee komt een einde aan dit bezoek aan Nieuwpoort. We hebben niet alles kunnen doen wat we wilden en er zijn nieuwe vragen gerezen, die een oplossing vragen.