Een welbekend probleem bij het maken van onderwater foto's is dat de foto's vrijwel altijd weinig contrast hebben en vooral weinig kleur. Veel foto's zijn vooral een variatie in blauw. Hoe dieper je gaat, hoe groter het probleem wordt. Er is een eenvoudige oplossing voor dit probleem, maar die oplossing kost veel geld: koop krachtige onderwaterflitsers. Een andere oplossing is om de foto's uitgebreid te bewerken om zo wat kleur en contrast terug te brengen. Vaak de enige oplossing als zelfs krachtige flitsers niet in staat zijn om het onderwerp goed te belichten.
Recent ging ik duiken om foto's te maken van een diepliggend wrak, de sleepboot die was gebruikt om de autowrakken bij de Car Pile bij Vaersenbaai op Curaçao te vervoeren. Die sleepboot ligt diep, zelfs dieper dan de voor normaal sportduiken toegestane diepte; het diepste punt ligt op 52 meter, maar de bovenkant van de boot ligt op 45 meter diepte.
Er is een aantal voorwaarden, die buiten je invloedssfeer liggen, maar die wel het resultaat flink beïnvloeden. Op die diepte heb je voldoende omgevingslicht nodig, dus je moet wachten op een zonnige dag. Die hebben we gelukkig vaak op Curaçao. Ook het zicht moet goed zijn. Behalve deze twee zaken moet je ook je camera specifiek instellen voor een goede opname. Per definitie zal er weinig licht zijn op die diepte, dus je moet kiezen voor een hogere ISO-waarde dan normaal. Hoe hoog je die waarde wilt instellen is afhankelijk van de hoeveelheid ruis, die je in het eindresultaat accepteert. Die hoeveelheid ruis is ook afhankelijk van de grootte en kwaliteit van de sensor in je camera. Een digitale spiegelreflexcamera is hier duidelijk in het voordeel, maar de aanschaf daarvan ligt voor veel duikers buiten hun budget. Ik heb mijn oudere compactcamera gebruikt, de Sea&Sea DX-1G, voor deze opname. De andere instellingen, die van belang zijn voor de juiste belichting zijn de lensopening en de sluitertijd. In dit soort situaties gebruik ik altijd de maximale opening. Scherptediepte speelt geen rol voor een dergelijke opname, omdat het onderwerp op enige afstand ligt en daardoor alles scherp zal zijn zelfs bij een volledig open diafragma. Als sluitertijd gebruik ik de laagste waarde, waarbij ik nog in staat ben om mijn camera stil te houden. Met image stabilization kan ik gaan tot 1/25sec. Dit is de enige situatie, waarin ik het kiezen van de belichtingsinstellingen aan mijn camera toevertrouw. Voor deze duik heb ik mijn camera ingesteld op het automatisch aanpassen van de ISO-waarde met als bovengrens 800 ASA en ook diafragma en sluitertijd laat ik bepalen door de camera. Ik weet dat mijn camera daarbij eerst het diafragma vergroot en dan pas de sluitertijd verlaagt en bij dat laatste niet verder gaat dan 1/25 seconde.
Het is ook aan te raden om een groothoeklens te gebruiken of je zoomlens in te stellen op het wijdste beeldveld. Daarmee beperk je de hoeveelheid water tussen jou en je onderwerp.
Ik heb mijn DX-1G in zijn eigen onderwaterhuis gebruikt met een groothoeklens met een beeldhoek van 120 graden, die buiten op het onderwaterhuis kan worden bevestigd (wet lens); geen externe flitsers. De instellingen voor deze foto zijn door de camera bepaald en kwamen uit op ISO 295, wat erg redelijk is, F/2.5 en 1/35sec. Blijkbaar was er voldoende licht zelfs op deze diepte (45 meter). Mijn camera kan RAW-opnamen maken, waardoor de kleurbalans na afloop tijdens het bewerken kan worden gecorrigeerd.
De foto hierboven is het resultaat van de opname vóór correctie van de kleurbalans. Het is een onbewerkte RAW-opname. Met een blauwe tint, zoals te verwachten is, een laag contrast, maar wel goed belicht.
Deze foto is minimaal bewerkt in de RAW-editor. De kleurbalans is gecorrigeerd, voor zover mogelijk, en de belichting is iets teruggebracht (-0.35 stop). Als jouw camera geen RAW-opnamen kan maken, dan kun je door het instellen van 'custom white balance' (zie je handleiding) vóór de opname, een vergelijkbaar effect krijgen.
Een probleem van het gebruik van een hoge ISO-waarde is dat de hoeveelheid ruis toeneemt. Dit is een 100%-detail van de foto, die een behoorlijke hoeveelheid ruis laat zien.
Na het toepassen van een ruisreductie-filter in Photoshop is het resultaat beter, al is er nog steeds ruis zichtbaar. Ik gebruik hiervoor een extern filter, Noise Ninja. De in Photoshop ingebouwde ruisbewerkingen zijn aanzienlijk minder effectief in het verlagen van de hoeveelheid ruis met behoud van een goede scherpte.
Dan komt de belangrijkste stap. Proberen om wat kleur terug te krijgen via het verhogen van het contrast. Laag contrast betekent dat niet het volledige dynamische bereik van de sensor is benut door de opname. Je kunt dit goed zien in het histogram van zo'n opname. Zowel links als rechts zijn er in een laag-contrast-opname gedeeltes, waar geen pixels zijn opgenomen. Meestal wordt dit gecorrigeerd door het uitrekken van het histogram, totdat de volledige range wordt benut; dit wordt gedaan door de driehoekjes links en rechts naar rechts, respectievelijk links te schuiven, totdat ze het histogram raken. Maar om enige kleur terug te krijgen moet je dit doen per kleurkanaal. De Auto-knop doet dit ook, maar je hebt meer controle over het resultaat door dit zelf te doen per kleurkanaal. Open een Level Adjustment laag, kies niet voor het bewerken van RGB, maar kies voor de bewerking van de R, G en B laag afzonderlijk. Dat leidt tot het resultaat hierboven met een aanzienlijk betere kleurbalans en contrast.
De resterende stappen zijn alleen nog verfijningen:
Als eerste heb ik de vibrance van de foto verhoogd middels een vibrance/saturation laag (alleen vibrance slider gebruikt). Daardoor springt met name het blauw van het water er wat meer uit.
De laatste stap is het enigszins verhogen van het contrast door middel van een Curves laag. Dat heeft veel te maken met persoonlijke voorkeur.
Een interessant aspect is hoe ver je moet gaan om een realistisch resultaat te krijgen. In mijn laatste voorbeeld is het zand wit, wat ook de werkelijke kleur is van zand. De blauwzweem van de originele opname is volledig verdwenen. Geeft dit resultaat de indruk dat de foto op grote diepte is genomen? Feitelijk niet! Deze opname lijkt gemaakt te zijn op 10 meter diepte, terwijl de werkelijke diepte 45 meter was en dan ook nog naar beneden kijkend. Een manier om die grote diepte te suggereren is door iets van de blauwzweem te laten zitten. Ik laat het aan jou over om te beslissen wat jij zou doen.
Een plaatje is beter dan 1000 woorden, dus hier is een link naar een verkleinde versie van de bewerkte foto met alle adjustment layers aanwezig. Zelfs op de afmeting van 1024x768 pixels is dit bestand nog steeds 12 MB. Open dit bestand in Photoshop om te zien wat ik in elke laag heb gedaan. En speel zelf met elk van de lagen om een gevoel te krijgen van wat je kunt doen om het resultaat te beïnvloeden.
Originele onbewerkte opname
Kleurbalans aangepast en belichting met 0,35 stop verlaagd
Ruis in de originale opname (100% detail)
Ruis na ruisreductie met Noise Ninja (100% detail)
Levels adjustment laag om de kleurbalans en contrast te verbeteren
Vibrance verhoogd - water iets blauwer
Contrast iets verhoogd
